Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

Кугыжан кӱчшӧ

  • 1 кугыжан

    кугыжан
    царский; относящийся к царю, императору; связанный с царём или монархическим строем

    Кугыжан власть царская власть;

    кугыжан армий царская армия;

    кугыжан манифест царский манифест;

    кугыжан вате царица, жена царя;

    кугыжан ӱдыр царская дочь, дочь царя;

    кугыжан эрге сын царя, царевич;

    кугыжан сар империалистическая (первая мировая) война.

    Кугыжан армийыште ефрейтор лийынам. В. Иванов. Я в царской армии был ефрейтором.

    И.В. Бабушкиным кугыжан сатрапше-влак шучкын орландарен пуштыныт. «Мар. ком.» И.В. Бабушкина жестоко замучили царские сатрапы.

    Марийско-русский словарь > кугыжан

  • 2 кугыжан

    царский; относящийся к царю, императору; связанный с царём или монархическим строем. Кугыжан власть царская власть; кугыжан армий царская армия; кугыжан манифест царский манифест; кугыжан вате царица, жена царя; кугыжан ӱдыр царская дочь, дочь царя; кугыжан эрге сын царя, царевич; кугыжан сар империалистическая (первая мировая) война.
    □ Кугыжан армийыште ефрейтор лийынам. В. Иванов. Я в царской армии был ефрейтором. И.В. Бабушкиным кугыжан сатрапше-влак шучкын орландарен пуштыныт. «Мар. ком.». И.В. Бабушкина жестоко замучили царские сатрапы.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > кугыжан

  • 3 жандарм

    жандарм
    уст.
    1. жандарм (кугыжан Российысе полицейский чин; жандармерийыште служитлыше еҥ)

    Андрей ынде кугыжан жандарм-влак дене кучедалме нерген Туркин деч йодыштын. И. Васильев. Андрей теперь расспрашивал Туркина о столкновениях с царскими жандармами.

    2. в поз. опр. жандармский

    Жандарм управлений жандармское управление.

    Оҥжым жандарм пуля вошт шӱтен лектын. А. Эрыкан. Жандармская пуля насквозь пробила ему грудь.

    Марийско-русский словарь > жандарм

  • 4 исправник

    исправник

    Кугыжан властьын исправникше икте веле огылыс. Я. Ялкайн. Не один исправник у царской власти.

    Марийско-русский словарь > исправник

  • 5 монархий

    монархий

    Российым революций толкын авалтен. Монархийым сӱмыралме. М. Казаков. Россию охватила революционная волна. Свергнута монархия.

    Марийско-русский словарь > монархий

  • 6 опричнина

    опричнина
    ист. опричнина (Иван Грозныйын кугыжан властьым пеҥгыдемдашлан, бояр ден князь-влакын оппозицийыштым шалаташлан ыштыме чрезвычайный мерыже-влак да тидлан лӱмын погымо войска; кугыжан кидыште улшо государственный мландыште илымаш да кугыжалан полшен шогымаш)

    Опричнина тӱҥ шотышто шке цельжым шуктен. «Кокла курым.» Опричнина в основном достигла своей цели.

    Марийско-русский словарь > опричнина

  • 7 самодержавий

    самодержавий

    Кугыжан самодержавий царское самодержавие.

    Петроградыште полк почеш полк калык веке кусна, самодержавийын ӱшанже пытен. С. Чавайн. В Петрограде полк за полком переходят на сторону народа, оплот самодержавия рухнул.

    – Огеш кӱл самодержавий! – волгалтеш ончыч ийше знамяште. К. Исаков. – Долой самодержавие! – сияет на переднем знамени.

    Марийско-русский словарь > самодержавий

  • 8 трон

    трон (кугу церемоний годым монархын шинчыме верже; монархын властьше)

    Покшелне – кугыжан шинчыме трон. С. Николаев. Посередине – царский трон.

    Кугыжан тронжо таче огыл гын, эрла сӱмырла. К. Исаков. Царский трон не сегодня-завтра рухнет.

    Марийско-русский словарь > трон

  • 9 жандарм

    уст.
    1. жандарм (кугыжан Российысе полицейский чин; жандармерийыште служитлыше еҥ). Андрей ынде --- кугыжан жандарм-влак дене кучедалме нерген Туркин деч йодыштын. И. Васильев. Андрей теперь расспрашивал Туркина о столкновениях с царскими жандармами.
    2. в поз. опр. жандармский. Жандарм управлений жандармское управлеиие.
    □ Оҥжым жандарм пуля вошт шӱтен лектын. А. Эрыкаи. Жандармская пуля иасквозь пробила ему грудь.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > жандарм

  • 10 исправник

    уст. исправник (кугыжан Российыште уездысе полиций начальник). Кугыжан властьын исправникше икте веле огылыс. Я. Ялкайн. Не один исправник у царской власти.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > исправник

  • 11 монархий

    монархий (кугыжан власть але кугыжан вуйлатыме государстве). Российым революций толкын авалтен. Монархийым сӱ мыралме. М. Казаков. Россию охватила революционная волна. Свергнута монархия.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > монархий

  • 12 опричнина

    ист. опричнина (Иван Грозныйын кугыжан властьым пеҥгыдемдашлан, бояр ден князь-влакын оппозицийыштым шалаташлан ыштыме чрезвычайный мерыже-влак да тидлан лӱ мын погымо войска; кугыжан кидыште улшо государственный мландыште илымаш да кугыжалан полшен шогымаш). Опричнина тӱҥшотышто шке цельжым шуктен. «Кокла курым.». Опричнина в основном достигла своей цели.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > опричнина

  • 13 самодержавий

    самодержавие (кугыжан кидысе власть). Кугыжан самодержавий царское самодержавие.
    □ Петроградыште полк почеш полк калык веке кусна, самодержавийын ӱшанже пытен. С. Чавайн. В Петрограде полк за полком переходят на сторону народа, оплот самодержавия рухнул. – Огеш кӱ л самодержавий! – волгалтеш ончыч ийше знамяште. К. Исаков. – Долой самодержавие! – сияет на переднем знамени.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > самодержавий

  • 14 трон

    трон (кугу церемоний годым монархын шинчыме верже; монархын властьше). Покшелне – кугыжан шинчыме трон. С. Николаев. Посередине – царский трон. Кугыжан тронжо таче огыл гын, эрла сӱ мырла. К. Исаков. Царский трон не сегодня-завтра рухнет.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > трон

  • 15 абсолютный

    абсолютный
    абсолютный (иктаж-мом весе дене таҥастарыде налме; иктаж-мон тӱрыс, тичмаш улмыжо, эн чот палдырнымыже)

    Абсолютный нуль абсолютный нуль (эн изи температура – 273);

    Океан уровень гыч вершина марте висыме кӱкшытым абсолютный кӱкшыт маныт. «Географий» Точку от уровня океана до вершины называют абсолютной величиной.

    Марийско-русский словарь > абсолютный

  • 16 авыркалаш

    авыркалаш
    -ем
    многокр.

    А вуянче-влак чодыра лоҥгаште лӱдде коштеденыт, йӧн лийме годым ханын сарзе-влакшым авыркаленыт. К. Васин. Бунтари смело действовали в лесах, при случае окружали воинов хана.

    2. заслонять, загораживать, закрывать (от чего-л.)

    Еҥ-влак волгыдо кече деч шинчаштым копашт дене авыркалат. Люди закрывают глаза ладонями от яркого солнца.

    3. перекрывать (дорогу), ловить

    Симбирск велке кайыше кугыжан отряд-влакым авыркаленыт. К. Васин. Ловили царские отряды, идущие в сторону Симбирска.

    4. перен. преследовать

    Тый вет шкежат Метрий ватым авыркалет. Г. Ефруш. Ты ведь и сам преследуешь жену Метрия.

    Составные глаголы:

    Марийско-русский словарь > авыркалаш

  • 17 армай

    армай
    уст. палач

    А Малютаже – Иван кугыжан оролжо, армайже. Шуко еҥын илышыже Малютан кидешыже кӱрылтын. К. Васин. А Малюта – телохранитель, палач царя Ивана. Жизнь многих оборвалась от его рук.

    Марийско-русский словарь > армай

  • 18 барин

    барин

    Самырык бариным саламлен, чылан гаяк йол ӱмбак кынел шогальыч. А. Юзыкайн. Приветствуя молодого барина, почти все встали.

    Сравни с:

    паяр
    2. разг. барин; лентяй (його, мындыр еҥ)

    Ужат, могай барин, кудывечымат ынеж ӱшт. Смотри-ка какой барин, не хочет даже подметать двор.

    Марийско-русский словарь > барин

  • 19 баррикада

    баррикада

    Баррикадым ышташ строить баррикаду.

    Баррикада ӱмбалне, телеграф меҥгыште, кугыжан кугу портретше унчыливуя кечен. И. Васильев. На баррикаде, на телеграфном столбе, висел вниз головой большой портрет царя.

    Марийско-русский словарь > баррикада

  • 20 вахмистр

    вахмистр
    уст. вахмистр (кугыжан армийысе кавалерийыште рота командирын озанлык паша шотышто полышкалышын званийже да тиде званийым налше еҥ)

    – Колышт-ян, Михайло! – управляющий ойла, – таче кучымо бунтовщикым кондышт манын, вахмистрлан каласе. К. Васин. – Слушай-ка, Михайло! – говорит управляющий, – ты скажи вахмистру, пусть приведут бунтовщика, задержанного сегодня.

    Марийско-русский словарь > вахмистр

См. также в других словарях:

  • Юмо — (луговомар. Юмо; горномар. Йымы; Юла) наименование бога у марийцев. Также составная часть имён богов Марийской традиционной религии. Юмо Кугу Юмо верховный бог. Тул Юмо бог огня. Мер Юмо бог человеческого общества. Кече Юмо бог солнца и света.… …   Википедия

  • Сур мари — (Тукан Шур (Тукан мари)) Мифология: Марийская Толкование имени: Рогатый рогач Отец: ? Дети: Увий Связанные понятия: волшебный кошель Связанные персонажи …   Википедия

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»